Əvvəlki yazımızda qeyd eləmişdik: gözdaxili təzyiq norması.
Bu gözdaxili təzyiq necə ölçülür?
Birinci ondan bəhs edək, sonra da ölçülmək yolları variantlarından. Hansı variantlar var, onların müsbət-mənfi tərəfləri nələrdir?
Ümumiyyətlə, gözdaxili təzyiqi ölçmək üçün əsas istifadə olunan fizioloji hal nədir?
Gözümüzün buynuz qişasının bəlli bir rezistentliyi var. Həm elastikliyi var, həm də rezistentliyi var. Biz hər hansı bir vasitə ilə, ya hava ilə və ya mexaniki alət vasitəsilə buynuz qişada düzləşmə əmələ gətiririk. Normada, buynuz qişa qövslüdür, yəni bəlli bir əyrilik bucağı var. Bu əyrilik bucağını mərkəzdən biz bunu yastılaşdırmaqla, yastılaşdırmağa sərf etdiyimiz gücə uyğun olaraq gözdaxili təzyiqi hesablaya bilirik.
Yəni əgər, bunu, misal üçün kobud şəkildə 100 mikron aşağı salmaq üçün yastılaşdırmaqdan ötrü nə qədər güc sərf eliyirik? Təzyiq burada çoxdursa, biz daha çox güc sərf eləməliyik. Təzyiq azdırsa, daha az güc sərf etməliyik.
Yəni sərf etdiyimiz gücə görə applanasiya əldə etməkdən ötrü sərf etdiyimiz gücə görə bir rəqəm ortaya çıxır və o rəqəm təxmini artıq bizim gözdaxili təzyiq haqqında fikir yürütməyimizə səbəb olur.
Buradakı nüanslar nələrdir?
Ana nüans, bu da yenə bir başqa yazının mövzusudur, buynuz qişanın rezistentliyidir.
Onu ayrıca bir yazı olaraq məlumat verərəm, “Buynuz qışanın rezidentliyi nədir?* deyə.
Deməli, biz artıq buynuz qişada yasdılaşdırmaq vasitəsilə gözdaxili təzyiq haqqında fikir əldə edə bilirik.
Hansı metodlar var? Hansı metodlar vasitəsilə biz buynuz qışada applanasiya əldə edə bilərik?
Pnevmatonometriya
Ən çox yayılmışı – Pnevmatonometriya.
Alət bəlli bir təzyiqlə hava üfürür. O üfürülən hava buynuz qişanı yastılaşdırır və o yastılaşdırma dərəcəsinə görə təxminən nədir, hansı güclə hava üfürmüşdük, nə qədər yastılaşma əmələ gəldi? Bunun içərisində alqoritm var, proqramlar var. Yazılıb – əgər belə olarsa – buna 11 deyirik, belə olarsa – buna 13 deyirik, belə olarsa – bunu 18 deyirik… Bu şəkildə təzyiq formalaşa bilər.
Pnevmatonometriya – ən asan və ən çox yayılmış metoddir.
Goldmann applanasion tonometriyası
İkinci, “qızıl standart” dediyimiz, bu Goldmann applanasion tonometriyasıdır.
Bu cihazın başlığına görə iki fərqli variantı var. Amma əsas ölçən hissəsi aşağı hissəsidir. Bu hissə, gözlə təmas eləyir. Əvvəlcə gözü mütləq boya ilə boyayırıq. Gözə yaxınlaşdırırıq və təmas eliyir. Təmas etdikdən sonra buradakı ölçü vahidləri ilə təxminən gözdaxili təzyiq haqqında məlumat əldə etmiş oluruq.
Bu alət qlaukomada gözdaxili təzyiq ölçmək üçün “qızıl standartdır”. Bunun üstünə başqa bir metod yoxdur. Bunun adı gedir Goldmann applanasion tonometriyası.
Digər metodları növbəti yazımda izah edərəm.
