Mövzumuz yenə gözdaxili təzyiq rəqəmləri haqqındadır.
Əvvəlki yazılarımızda qeyd etmişdik, norma gözaxıli təzyiq pnevmatonometriya vasitəsilə 10-21 arasındadır. Amma bu rəqəm tam fiks rəqəm deyil. İnsana insana dəyişə bilər. Niyə?
Son 8-10 ildə artıq “korreksiya olunmuş gözdaxli təzyiq” deyilən bir termin çıxdı. Bu nə deməkdir?
Xatırlayırsınızsa, biz gözdaxili təzyiqin ölçülməsi üçün buynuz qişanın səthinə bəlli bir güclə: ya hava, ya mexaniki təsirlə müqavimət göstərirdik və buynuz qişa yastılaşırdı. Bütün bu rəqəmlər, standartlar 550 µm qalınlığında buynuz qişa nəzərə alınaraq hesablanır. Burada buynuz qişanın qalınlığı çox önəmlidir.
Normal buynuz qişanın qalınlığı nə qədərdir?
Normada 100 nəfər normal, gözündə problem olmayan insan varsa, 80-də buynuz qışan qalınlığı ortalama 550 µm civarındadır və bütün gözdaxili təzyiq normativlərin hamısı hesablanıb 550 µm-luq buynuz qişa üçün.
Amma elə xəstə var ki, onun buynuz qişası 580 µm-dur, 630 µm-dur, 470 µm-dur…
Əgər bir insanın buynuz qişası standart qəbul edilmiş rəqəmlərdən fərqlidirsə, o zaman əldə etdiyimiz gözdaxili təzyiqin rəqəmləri də güvənilən rəqəmlər olmayacaq!
Normal gözdaxli təzyiqə niyə güvənməməliyik?
Norma dedik: 21-dir. Xəstənin təzyiqin ölçdük. Xəstənin təzyiqi oldu 26. Biz bu, təzyiqi 26 olan xəstəyə anidən qlakoma diaqnozu qoymamalıyıq. Araşdırma davam olunmalıdır. Buynuz qışanın qalınlığı görəsən neçədir? Paxmetriya vasitəsilə buynuz qişanın qalınlığı ölçülür, baxılır, görülür ki, buynuz qişanın qalınlığı 630 µm-dur! 630 µm üçün 26 gözdaxili təzyiq çox normal rəqəmdir.
Hətta onun da bir nomoqramı var. 550 µm-dan yuxarı və ya aşağı hər 15 µm-a 1 mm civə sütunu ya əlavə edirik, ya çıxırıq. Yəni əgər xəstənin buynuz qişasının qalınlığı 565-dirsə, onun norması 22-yə çıxacaq, 580-dirsə, onun norması 23-ə çıxacaq…
Əgər bir insanın buynuz qişasının qalınlığı 630 µm-dursa, (630-550) fərq elədi 80. Ortalama 5-6 mm civə sütunu yayına bilər. Yəni 21-dən 5-6 mm yuxarıya qədər çıxa bilərik. Dolayısı ilə 26-27-ə qədər bu xəstədə biz norma sayacağıq!
Və ya bəzən də olur ki, xəstə gəlir, təzyiqini ölçürsən, baxırsan, görürsən ki, təzyiq 18. Amma gözün dibinə baxırsan, görürsən ki, görmə siniri zədələnib! Aaa… Niyə?! Ölçürsən, buynuz qışanın qalınlığı 430-440 µm-dur! 440 µm-luq bir buynuz qışa. Normadan (60+50) 110 µm əskikdir! 110 µm da ortalama 7 mm civə sütunu fərq var! Yəni bununki 18-dirsə, əslində həqiqi gözdaxili təzyiq 25-dir deməkdir. Artıq bu alət 18 vermiş olsa belə, bu xəstə qlakoma xəstəsi sayılır artıq və görmə siniri də artıq zədələnib!
Yəni dediyimiz o rəqəmlər, standart rəqəmlər cəmiyyətin, kütlənin böyük hissəsini əhatə edir. Amma biz bunlara çox da güvənməməliyik! Yəni xəstə gəldi, gözdaxili təzyiqi ölçürük, 21-dir və “Sizdə normadır” – bu yetərli cümlə deyil!
Ona görə böyük klinikalarda, əsaslı, köklü klinikalarda mütləq gözə təzyiqi ölçməklə yanaşı, buynuz qişanın qalınlığı da ölçülüb, korreksiya olunmuş gözdaxili təzyiq müəyyənləşdirilir və xəstəyə onun əsasında məlumat verilir. Məncə önəmli bir mövzu idi və ümid edirəm sizin üçün də maraqlı gəldi.
